برنامه ريزى صحيح براى ساخت سالن شيردوشى

سالن شیردوشی حدودا یک چهارم هزینه‌های ساخت یک دامداری شیری را به خود اختصاص می‌‌دهد، بنابراین طراحی، اندازه و درجه اتوماسیون آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این تحقیق می‌تواند کمک بزرگی در جهت برنامه ریزی ساخت و یا نوسازی سالن شیردوشی باشد.

تعداد دام

يك سالن شيردوشي براى يك بازه زمانى 10 الى 20 ساله طراحى مى شود. بنابراين علاوه بر تعداد دام هاى موجود در دامدارى، بايد توسعه دامدارى براى 10 تا 20 سال آينده در طراحى ها در نظر گرفته شود.

تعداد ساعات كار كرد در هر نوبت دوشش

هزينه هاى شيردوشى يك دامدارى كه ماشين شيردوشى آن براى دوشش 4 الى 5 ساعته در روز طراحى شده است،در مقايسه با دامدارى كه دستگاه شيردوشي آن براى دوشش 18 تا 20 ساعته طراحى شده است، بسيار بالا تر مى باشد. در يك دامدارى 250 راسى، دستگاه 4×2 هرينگبون، در2 نوبت و هرنوبت 6 ساعت دوشش دارد. در دامدارى ديگر با يك دستگاه 10×2 هرينگبون همان تعداد دام به مدت 3 ساعت در هرنوبت دوشيده مي شوند.در نظربگيريد كه هزينه يك دستگاه4×2، 90000 دلار و قيمت يك دستگاه10×2، 180000 دلار مى باشد. با تعداد ساعات كمتر دوشش در دامدارى، پرسنل بعد از اتمام شيردوشى مي توانند مسئوليت هاى ديگرى اعم از خوراك ريزى يا جابه جايى دام هاى جايگزين و غيره را برعهده بگيرند. سالن هاى شيردوشي ظرفيت دوشش 20 الى 21 ساعته را دارند، اما در دامدارى هايى كه دستگاه شيردوش زايشگاه يا بيمارستان وجود ندارد،مدت زمان دوشش افزايش يافته و در طراحى ها بايد اين مسئله را در نظر گرفت.بنابراين، مدت كل زمان شيردوشى را به طور دقيق با در نظر گرفتن توسعه دامدارى ها درآينده و تمامى زمان هاى پيش بينى نشده محاسبه نماييد. چراكه تخريب يا ساخت مجدد يك چال شيردوش هزينه بسيار بالاترى نسبت به طراحى صحيح اوليه دارد.

تعداد پرسنل شيردوشى

تعداد كارگر شيردوش مورد نياز در چال شيردوشى با روش هاى آماده سازى دام پيش از دوشش مرتبط است. به طور مثال در كوچك ترين دستگاه هاى هرينگبون 4×2 يا 6×2 تنها يك كارگر در چال شيردوشى كار مى كند. اين حالت آرمانى ترين شرايط براى تخمين ميزان افزايش نفر ساعت كارگر به ازاى افزايش هر گاو شيرى مى باشد. البته تنها نقطه ضعف آن نا پيوستگى به وجود آمده در ورود يك گروه دام از سالن انتظار به چال شيردوشي است. دليل اين نا پيوستگى عدم وجود گاو زن در سالن انتظار شيردوشى مى باشد و باعث مى شودكه انتقال دام از بخش انتظار به چال شيردوشى توسط كارگر شيردوشى صورت پذيرد. در مقايسه با آن اگر در چال شيردوش 2 يا چند كارگر داشته باشيم ورود گاوها به چال شيردوشي يكنواخت و هماهنگ خواهد بود. با اين تفاوت كه نفر ساعت به ازاى هر گاو شيرى كاهش مى يابد.

سلایق شخصی

بطور معمول در سال هاى اخير دامدارها داراى سلايق شخصى خاصى براى خريد مدل خاصى از دستگاه و چال شيردوش هستند كه در پاره اى از موارد، اندازه يا مدل دستگاه انتخابى توسط دامدار با تعداد دام دوشا، نوبت هاى كارگرى، مدت زمان شيردوشى و در نهايت با هزينه هاى جارى و سرمايه گذارى اوليه هم خوانى ندارد. به همين دليل به صاحبان دامدارى ها پيشنهاد مى شود كه در ابتدا تا حد امكان دستگاه ها و مدل هاى مختلف ماشين ها و سالن هاى شيردوش را ارزيابي كنند و در نهايت، صرف نظر از جديد يا قديمى بودن آن دستگاه اقدام به خريد كنند.

مدل هاى مختلف ماشين هاى شيردوش

ماشين هاى شيردوش در انواع و اندازه هاى متفاوتى در دسترس هستند و هر كدام بر اندازه سازه شيردوش، ترافيك گاوها از سالن به انتظار و بالعكس و درجات مكانيزاسيون تاثير مى گذارند. در اين بخش ماشين هاى مختلف شيردوشى از لحاظ كارايى و كيفيت، تعداد دوشش دام در ساعت و امور كارگرى بررسى مى گردند.

ماشین شیردوش با فریم تندم

ماشين هاى شيردوش تندم از 60 سال پيش تا ورود دستگاه هاى هرينگبون تنها پيش رو در سيستم چال هاى شيردوشى بودند. در آن زمان بيش تر چال هاى تندم در يك رديف شيردوشى نصب مى شدند، اما در 20 سال گذشته به درخواست دامدارها در 2 يا چند رديف نيز توليد و نصب مى شوند. نحوه كار در اين چال ها به اين صورت است كه دام ها با فاصله اى بين 2/95 2/60 متر به موازات چال در باكس هاى انفرادى قرار گرفته، بدون مزاحمت و يا تداخل با يكديگر به صورت انفرادى وارد و يا از فريم خارج مى شوند. بنابراين در دامدارى ها با تعداد پايين دام كه فقط شامل يك گروه گاو شيرى مى باشند، چال تندم بهترين انتخاب مى باشد.

اتوماسیون در چال‌های تندم

اتوماسيون در چال هاى تندم شامل درب هاى اتوماتيك ورود و خروج، جداكننده هاى خرچنگى، گاوزن اتوماتيك مى باشد و هيچ محدوديتى براى در نظر گرفتن گزينه هاى مختلف وجود ندارد. تعداد واحد هاى دوشنده از 4 تا8واحدبراىيككارگرو8تا12واحدبراىدوكارگر مى باشند. در سال هاى اخير اقدامات گسترده اى در خصوص مكانيزاسيون بيش تر چال هاى تندم انجام گرفته است. براى مثال، درحين جدا شدن خرچنگى از پستان گاو درب خروج باز شده و فتو سل يا ميكرو سوييچ كار گذاشته شده در آن واحد، خروج دام را تاييد مى كند، درب خروج بسته و درب ورودى به همراه درب ورود دام از سالن انتظار باز شده و دام بعدى وارد واحد مورد نظر مى شود)اتو تندم(. دردامدارى هاى اروپايى كه به صورت مرتع هستند، روش هاى آماده سازى دام قبل از دوشش شامل شستشو، خشك كردن و رگ زدن در زمان بسيار كوتاهى انجام مى گيرد يا اصلا انجام نمى شود. از سوى ديگر ضد عفونى پستان ها هم به صورت اتوماتيك در راهروهاى خروجى انجام مى شود. پس زمانى را كه يك كارگر بايد صرف كند تا از ابتداى شيردوش تا انتهاى آن برود به سادگى حذف مى شود، بنابراين تعداد دام دوشيده شده درساعت در چال تندم در اروپا، در مقايسه با تعداد دام دوشيده شده درساعت در دستگاه هاى موجود درامريكا تفاوت زيادى داشته و بسيار بيش تر است.اين مطلب در چال هاى هرينگبون و پارالل و روتارى هم به صراحت به چشم مى خورد

راندمان دوشش برای دستگاه تندم با مدیریت مناسب، نمونه مزرعه‌ای آمریکایی با عملیات پیش‌دوشی، مکازیناسیون شامل: درب‌های ورود و خروج اتوماتیک – جداکنننده‌ها – گاوزن اتوماتیک

كارگران كارآمد (گاو/ساعت)	کارگران کند (گاو/ساعت)	تعداد کارگر شیردوش	درجه اتوماسیون	نمونه
۳۵	۲۵	۱	ندارد	D-2
۵۰	۴۰	۱	جزئی	D-2
۶۳	۵۰	۲	ندارد	D-3
۶۳	۵۰	۲	جزئی	D-3
۷۰	۵۶	۲	ندارد	D-4
۷۶	۶۵	۲	جزئی	D-4
۶۵	۵۲	۱	تمام اتوماتیک	D-4
۷۶	۶۲	۲		D-5
۸۲	۷۱	۲		D-5
۷۵	۶۰	۱		D-5
۹۰	۷۵	۲	جزئی	D-6

دستگاه شيردوش با فريم گردان (روتارى)

سه مدل از دستگاه هاى روتارى در آمريكا استفاده مى شود:

• “روتارى تندم” كه بيش تر بر اساس طراحى اروپايى مى باشد
• “روتارى هرينگبون” كه طرحى از روسيه مى باشد و تغييرات و تاثيرات زيادى از مهندسى نيوزلند و استراليا به خود ديده است.
• “روتارى پارالل” كه در حال حاضر يكى از پر طرفدارترين چال هاى روتارى در آمريكا مى باشد.

دامداران آمريكا بيش ترين علاقه را براى خريد چال هاى روتارى در سال هاى 1980 به بعد از خود نشان دادند. هزينه هاى نگهدارى چال هاى روتارى در آمريكا در مقايسه با استراليا و يا اروپا قابل مقايسه نمى باشد. چون وزن گاوهاى آمريكايى، جثه آن ها و زمان پيش آماده سازى دام، در مقايسه با دام هاى اروپايى و استراليايى بسيار بيش تر است. به همين دليل فشار و استرس بيش ترى بر روى چر خ ها، بلبرينگ ها، نقاط جوش و … به وجود مى آيد. راندمان دوشش دام در چال هاى روتارى آمريكا هم نسبت به دامدارى هاى اروپايى و يا استراليايى تفاوت چشمگيرى دارد و بسيار كم تر است:

1. توليد بيش تر شير در آمريكا كه منجر به ايجاد گله هاى بزرگ تر شد و در نتيجه نياز دامدارى ها جهت بزرگ تر شدن چال هاى روتارى.
2. پيچيدگى و زمان بر بودن روش هاى شير دوشى در آمريكا نسبت به اروپا.

بطور مثال در نيوزلند براى يك دستگاه 24 واحدى روتارى، دو كارگر شيردوش در نظر گرفته مي شود. كارگر اول در ابتداى چال مسئول رگ زدن و نصب خرچنگى و كارگر دوم مسئول جدا كردن و ضد عفونى كردن خرچنگى ها مى باشد. در مزارعى كه دام هايش از مرتع به چال شيردوش مى آيند وسيستم اتوماسيون پيشرفته اى هم ندارد، از اين روش ساده استفاده مي شود. چال شير دوش در اين مزرعه با سرعت 15 ثانيه براى هر واحد يا 240 گاو در ساعت كار مى‌كند. درواقع چال درهر7دقيقه يكدور مى چرخد، در صورتيكه با سيستم نگهدارى بسته و روش هاى زمان بر آمريكا ،سرعت چال به 30 ثانيه براى هر واحد يا 120 گاو در ساعت مى رسد. بنابراين، بايد تعداد كارگر را در ابتداى ورودى گاو به 2 نفر افزايش داد، تا ازكاهش سرعت دوشش دستگاه قدرى كاسته شود.

چال شیردوش هرینگبون

دستگاه هاى شيردوش هرينگبون در اندازه هاى مختلف از مدل هاي 4 واحدى دوبل تا 30 واحدى دوبل متفاوتند. در اين چال ها گاوها در گروه هاى مشخص و متفاوت وارد چال شير دوش مى شوند و فاصله دام ها از يكديگر بين 114 89 سانتي متر مى باشد. به همين دليل طول چال هاى هرينگبون در مقايسه با چال هاى تندم بسيار كوتاه تر بوده و زمان راه رفتن كارگر در چال شيردوش بسيار كاهش مى يابد. چال هاى سه ضلعى )trigon( و چهار ضلعى ) polygon( تركيبى از چال هاى هرينگبون هستند. تعداد قابل توجهى از اين مدل چال ها از سال 1970 به بعد در دامدارى ها نصب و راه اندازى گرديد. چال سه ضلعى بر خلاف چال هاى معمول هرينگبون داراى سه ضلع بوده و دستگاه هاى شيردوش از 12 تا 24 واحد در سه ضلع آن نصب مى شوند و از كارايى بهترى نسبت به چال هرينگبون معمولى برخوردارند. در چال هاى چهار ضلعى واحدهاى شيردوش از 16 تا 40 واحد در چهار ضلع آن نصب مى شوند و هر ضلع داراى درب ورود و خروج مجزا مى باشند. اصولا چال شيردوش 40 واحدى پليگون براى دوشش بالاتر از 1000 راس دام استفاده مى شود. با پيشرفت چال هاى هرينگبون با خروجى هاى رپيد اگزيت)خروج سريع از روبرو( تمايل به خريد چال هاى پليگن و تريگن به شدت كاهش يافته و سرعت دوشش به علت خروج سريع تردام ها به شدت افزايش يافت.

راندمان دوشش برای دستگاه تندم با راندمان مناسب با مدیریت مناسب – نمونه مزرعه‌ای آمریکایی با عملیات پیش‌دوشی. (شرایط آمریکایی)
مکازیناسیون شامل: درب‌های ورود و خروج اتوماتیک – جدا کننده‌ها – گاوزن اتوماتیک

خروج سریع گاو در هر ساعت**	خروجی‌های معمولی گاو در هر ساعت	تعداد کارگر شیردوش	اندازه شیردوش
۱۰۱-۶۰	۴۹ ۹۲	۱	double-15
۹۲-۱۲۴	۸۴ ۱۱۵	۲	double-12
۸۸-۱۱۰		۱	double-12
۱۰۴-۱۵۱	۹۶ ۱۲۷	۲	double-16
۱۲۳-۱۲۸		۱	double-16
۱۴۵-۱۸۰	۱۳۰ ۱۶۳	۲	double-20
۱۳۶-۱۹۲		۳	double-20
۱۷۰-۲۰۵		۲	double-24

چال شیردوش پارالل

در سال 1980 در شهر مارنگو اوهايو امريكا اولين فريم پارالل ساخته شد.از آن به بعد مدل هاى مختلفى از اين محصول توليد و روانه بازار شد.راندمان دوشش چال با فريم پارالل در جدول 4 آمده است. تعداد پرو خالى شدن چال درساعت حدود 4/2 است. در جدول 5 مى توانيد راندمان دوشش گاو در چال هرينگبون و پارالل را به صورت مقايسه اى ملاحظه كنيد.

جدول (4) راندما شيردوش هاى پارالل با مديريت كارآمد.مكانيزاسيون شامل :درب هاى ورودوخروج اتوماتيك – جداكننده ها-گاوزن اتوماتيك

رنج (گاو در ساعت)	تعداد کارگر شیردوش	اندازه شیردوشی
۹۱ ۸۴	۱	D – 10
۷۲ ۱۰۶	۱	D – 12
۱۱۰ ۱۲۱	۱	D – 14
۱۰۸ ۱۶۱	۲	D – 16 a
۱۲۲ ۱۲۸	۱	D – 20
۱۵۵ ۲۱۵	۲	D – 20
۱۷۰ ۲۴۳	۳	D – 20 b
۱۴۳ ۲۳۵	۸	D – 24
۱۷۵ ۲۴۰	۸	D – 25

جدول (5) *مقايسه راندمان دوشش گاو 2×20 در چال هرينگبون با 2×20 پارالل

(شرايط : 2 كارگر شيردوش – خروج سريع – جدا كننده – درب هاى ورود و خروج – 3 بار دوشش)

پارالل Double – 15 (Sec / Cow)	هرینگبون Double – 20 (Sec / Cow)	عملیات
۳/۶	۴/۸	ورود گاو
۸/۷	۱۰/۵	آماده سازى و خشك كردن پستان
۹/۵	۱۲/۴	اتصال دستگاه شيردوش
۰/۵	۱/۵	تنظيم و نصب مجدد خرچنگى
۳/۵	۴	اسپرى و تيت ديپ بعد از دوشش
۰/۴	۰/۴	خروج گاو
۱۲/۳ (۳۲٪)	۴/۶ (۱۶٪)	زمان بیکاری و تلف شده

در نظر داشته باشيد كه در چال پارالل طول چال شيردوش كوتاه تر و در عين حال عرض راهرو ورودى پهن تر است. به همين دليل مكان وسيع ترى براى ورود گاو به چال وجود دارد ودر عين حال به علت سرعت خروج دام ها از چال،دام ها با سرعت بيش تر و اتلاف وقت كم تري وارد چال شيردوشى مى شوند. فاصله ايستادن دام ها در چال پارالل 68 تا 70 سانتى متر و در چال هرينگبون بين 90 الى 115 سانتى متر است. اين امر باعث مى شود مدت زمان سپرى شده براى پر شدن چال در دستگاه هرينگبون با تعداد واحد برابر، با يك چال پارالل بيش تر باشد.علاوه براين، به علت كوتاه تر بودن طول چال باعث كاهش زمان انواع روتين هاى شيردوشى هم مى شود. وقتى كه تمامى اين زمان ها را كنار هم بگذاريم يك چال پارالل را با چال هرينگبون مقايسه كنيم ،به افزايش راندمان 4 درصدى پارالل خواهيم رسيد. تفاوت راندمان در چال ها با تعداد واحد كم تر از 40 واحد قابل ملاحظه نيست، ولى هر چه تعداد واحدها از 40 واحد بالاتر رود، تفاوت ها نيز آشكارتر مى شود. قابل ذكر است كه مهم ترين مزيت چال پارالل نسبت به هرينگبون اين است كه با افزايش تعداد واحدها از زمان هاى بيكارى كارگران شيردوش در چال به شدت كاسته مي شود (جدول 5).

مجموعه اي از عوامل مقايسه اى كه در راندمان شيردوشى اثر گذارند:

1. تعداد وعده هاى شيردوشى: معمولا در دامدارى هاى مختلف، دام هاى را 2 يا 3 بار در روز مى دوشند .در جدول 6 مى توانيد مقايسه تعداد دام دوشا در دو اندازه مختلف از چال شيردوش را با 2 و 3 وعده دوشش ، ملاحظه كنيد.
2. جداكننده اتوماتيك خرچنگى: استفاده از اين سيستم در چال هاى شيردوشى براى كاهش تعداد كارگرهاى شيردوش مورد نياز مى باشد. ولى در دو چال با تعداد كارگر برابر، جدا كننده خرچنگى مى تواند راندمان دوشش چال را تا اندازه اى بالاتر ببرد. (جدول 7)
3. سيستم اتوماتيك شستشوى تيت در انتظار: آب پاش هاى نصب شده در سالن انتظاردر اكثر كشورهايى كه آب و هواى سرد ندارند،يكى از راه حل هايى است كه براى پايين آوردن زمان شيردوشى و در نتيجه بالا بردن راندمان دوشش استفاده شود. (جدول 8)
4. تعداد كارگر شيردوش: تعداد كارگر هاى شيردوش در چال هاى شيردوش با تعداد واحد يكسان مى تواند متفاوت باشدكه اين امر به روتين هاى شيردوش، نوع سيستم مديريتى، ساعت كاركرد و ميزان پرداخت دستمزد بستگى دارد. تعداد كارگران تاثير بسزايى در راندمان دوشش چال شير دوشى دارد.(جدول 9)
5. اعمال روش هاى پيش دوشى(pre milking hygiene): اعمال اينگونه از روش ها قبل از رگ زدن سينه گاو 15 تا 20 درصد راندمان دوشش را تحت تاثير قرار مى دهد.(جدول 10)

جدول (6) تأثير تعداد دفعات دوشش روزانه بر راندمان چال پارالل

Double	Double 20
260	179	2x
b(10%)290	b(8%)195	3x

جدول (7) تأثير وجود جداكننده در شيردوش هاى پارالل در تعداد گاو دوشيده شده به ازاى هر ساعت . همه شيردوش ها تعداد كارگران يكسانى دارند .

نبود جدا کننده (Cow / hr)	وجود جدا کننده (Cow / hr)
۱۵۷	۱۴۶	Double – 16
۱۷۸	۱۸۰	Double – 20

جدول (8) مقايسه تأثير وجود سيستم شستشوى اتوماتيك پستان در سالن انتظار درچال پارالل

Double 20 (Cow / hr)	Double 16 (Cow / hr)	Double 12 (Cow / hr)
160	149	88	No Wash Pen
			Wash Pen

دامنه تغییر (تعداد گاو / کارگر شیردوش)	تعداد متوسط دام‌های دوشیده شده	تعداد کارگر
۱۲۸ – ۶۴	۱۰۲/۶	۱
۱۲۳ – ۴۵	۸۲	۲
۱۱۰ – ۶۳	۸۳/۹	۳

جدول (10) بررسى عملكرد شيردوش پارالل بدون عمليات پيش دوشى

بدون پیش دوشی (Cow / hr)	با پیش دوشی (Cow / hr)	تعداد کارگر شیردوش	اندازه پارالل
۲۴۳	۲۰۷	۳	Double – 20

عوامل اصلى كه در راندمان شيردوشى تاثير دارند:

1- ورود دام ها به چال شيردوش :

آخورهاى انفرادى براى هر واحد، در چال شيردوشي مى تواند مدت زمان وارد شدن دام به چال را به صورت چشمگيرى كاهش دهد. البته بايد توجه داشت كه آخورها بايد مجهز به درپوش باشند تا دام ها در حين وارد شدن به چال از آخور دام هاى ديگر خوراك نخورند و مانع ورود ديگر دام ها به چال نشوند. باز كردن و بستن درب هاى ورودى و خروجى در چال شيردوش در زمان ورود دام ها تاثير مى گذارد. ميتوان با درب هاى اتوماتيك )پنوماتيك يا هيدروليك (اين اتلاف وقت را تا حد قابل ملاحظه اى برطرف نمود.

2- شستشو و آماده سازى دام:

دام هاى كثيف به صورت ميانگين تا 16 ثانيه مدت زمان آماده سازى و به طور كلى تا 20 درصد راندمان دوشش را كاهش مى دهند. مناسب ترين راه حل، اسپرى هاى آب نصب شده در سالن انتظار است (cow washer). البته بايد بعد از خيس كردن پستان دام زمان مناسبى را براى خشك شدن آن اختصاص داد)dry pen(.چراكه اگر در حين نصب خرچنگي سينه دام خيس باشد، در بلند مدت تاثير منفى بر سلامت پستان دام دارد. بعد از شستشو و خشك شدن سينه دام پس از ورود دام به چال شيردوشي،ضد عفونى پيش از دوشش، رگ زدن و نصب خرچنگى مي تواند به سرعت انجام پذيرد. كوتاه كردن يا سوزاندن موهاى دور پستان دام باعث تميزى و نظافت بيش تر دام مى شود و باعث مى شود كه كارگر شيردوش مدت زمان زيادى را جهت شستشوى سينه گاو در چال صرف نكند.
هنگاميكه اولين دام وارد چال شيردوش مى شود شيردوش بايد او را تا اولين جايگاه همراهى كند تا ديگر دام ها هم از او پيروى كرده و هر چه سريع تر در جايگاه خود مستقر شوند. شيردوش بايد به محض مستقر شدن اولين دام شروع به انجام روش ها و عمليات شيردوشى بكند. چون تا واردشدن گاوها و پر شدن كامل چال مدت زمان زيادى از دست خواهد رفت.

3- مدت زمان تنظيم خرچنگى يا نصب مجدد :

تنظيم خرچنگى به مدل خرچنگى، وجود بازوهاى نگهدارنده)service arm(، نوع شل، ميزان وزن خرچنگى بستگى دارد. نوع استقرار خرچنگى و شلنگ شير هم در اين رابطه بى تاثير نيست. به طورى كه در چال هاى پارالل كه شلنگ هاى شير و دوقلو از لاى پاهاى عقب دام رد مى شود، مدت زمان تنظيم كمترى نسبت به يك چال هرينگبون دارد. (0/5 ثانيه در پارالل و 1/5 ثانيه در هرينگبون)

4- زمان هاى تلف شده توسط كارگران شيردوش :

به زمان هايى اطلاق مى شود كه كارگر شيردوش،به كارهايى غير از نصب خرچنگى،تيت گارد يا كارهاى غير مرتبط به عمليات شيردوشى مشغول باشد. كارهايى از قبيل شستن چكمه ى،دست ها،انبار كردن اجناس يا … در زمان هاى تلف شده محاسبه مى شوند. به كارگر ها بايد آموزش داد تا اينگونه كارها را در زمانى انجام دهند كه بيكارند و مى توانند به كارهاى متفرقه بپردازند. در كل براى پايين آوردن زمان تلف شده توسط كارگران، بهتر است در كنار آموزش كارگران، تعداد واحدهاى دوشنده را نسبت به كارگر شيردوش افزايش داد.

5-زمان هاى صرف شده جهت خروج دام از شيردوشى :

مدت زمان خروج دام از چال شيردوش با به وجود آمدن چال هاى پارالل به شدت كاهش يافته است. ولى در هنگام ورود دام به راهرو هاى برگشت هرچه مقدار روشنايى بيش تر باشد دام راحت تر از سالن شيردوش خارج مى شود و فضاى اطراف شيردوش را خالى مى كند. بهتر است براى جدا كردن انتظار و راهرو هاى برگشت از ديواره هايى استفاده شود كه دام ها در هنگام خروج با دام هاى موجود در انتظار برخورد نداشته باشند چون دام ها به محض ديدن يكديگر با همديگر ارتباط برقرار مى كنند و مانع خروج بقيه دام ها مى شوند.

نكاتى كه در چال هاى بزرگ بايد در نظر گرفته شود

زمان ورود

كوتاه تر شدن هرچه بيش تر مسير ورود دام ها به صورت قابل ملاحظه اى زمان ورود دام به چال را كاهش مى دهد. مثلا درچالپلىگونكهدامهاازانتهاووسطچالواردمىشوند طول مسير چال نصف مى شود، ولى تعداد دفعات باز و بسته شدن درب ها 2 برابر مى شود. در كل در چال هاى پارالل كه در آن فاصله قرارگيرى دام ها ازيكديگر 70 سانتى متر است )كوتاهترين فاصله( نسبت به دستگاه هرينگبون طول مسير ورودى دام ها كوتاه تر شده و سرعت پر شدن چال تقريبا به ازاى تعداد واحددوشنده نصف مى شود. البته در صورت يكسان بودن تعداد درب هاى ورودى (يعنى چال پليگون يا تريگون نباشد)

گروه بندى دام ها

گروه بندى صحيح دام ها بر حسب توليد و مدت زمان شير دهى يكى از عوامل موثر در بالا بردن راندمان شيردوشى مي باشد. دوشش دام هايى كه سخت دوش هستند و مدت زمان شيردهى آنها بيش از 11 دقيقه است در گروهى جداگانه، سرعت دوشش بقيه دام ها را تا 25 درصد افزايش خواهد داد. زمانى كه دستگاه هاى شيردوش بزرگ تر مى شود به طور مثال دستگاه شيردوش بزرگ تر از 40×2 ، گروه بندى دام ها با توجه به الگوى سرعت شيردهى فاكتور بسيار مهمى براى تسريع دوشش كل گله خواهد بود. نكته قابل توجه اين است كه گروه بندى ها هميشه بايد مضربى از تعداد واحد دوشنده باشد.

دوشش

دوشش گروهى يا محدوده اى (batch or territorial milking) در دوشش گروهى (batch milking) تمامى دام ها با هم وارد چال شير دوشي شده، آماده سازى، دوشيده و تمامى آنها با هم چال را ترك مي كنند. نكته مهم اين است كه تمامي دام ها با سرعت كندترين (سخت دوش ترين) دام دوشيده مى شوند و مدت زمان ورود دام به چال و مدت زمان بيكارى كارگران شيردوش به شدت افزايش مى يابد. دردوشش محدوده اى(territorial) كارگرى كه در محدوده جلو شيردوشى كار مى كند. دام هاى محدودهى خود را دوشيده و به كمك كارگر ديگر در محدوده ى درب ورودى مي آيد. اين اتفاق عموما در چال هايى رخ مى دهد كه كارگران به صورت ضربدرى كار مى كنند. در اين روش مدت زمان ورود دام براى كارگرى كه نزديك به انتظار كار مى كند به شدت بالا رفته و برعكس، مدت زمان بيكارى كارگرى كه در آن سر چال ايستاده است، به شدت افزايش مى يابد. به طور كلى در هر دو روش محدوده اى و گروهى راندمان چال 10 تا 20 درصد كاهش مى يابد.

تعداد افراد مشغول به كار در چال شيردوش

اقتصاد شيردوشى بر اين پايه استوار است كه بايد دام ها،با كم ترين تعداد كارگر شيردوش در كوتاه ترين زمان ممكن دوشيده شود. هنگاميكه سطح اتوماسيون در شيردوشى افزايش مى يابد يا سرعت شيردوشى افزايش يافته يا از تعداد كارگر در چال شيردوش كاسته مى شود. همواره كاهش تعداد كارگر شيردوش راه مناسبى نيست زيرا در آن صورت به علت فشار كارى زياد بر روى ديگر كارگران شيردوش، برخورد آن ها با دام، نحوه تيت گارد زدن بسيار بد و نظافت دستگاه و محيط اطراف آن بسيار زننده خواهد بود. به اين دليل دامدارها آموخته اند كه در اين مواقع با كم كردن يك نفر از شيردوش ها، مى توانند در نقاط ديگري از شيردوشى از او استفاده كنند. به طور مثال مي توان در سريع تر پر كردن چال شيردوش، شستشوى خرچنگى ها ويا موارد ديگر ازفرد مورد نظر استفاده كرد. درنتيجه از افرادى براى شيردوشى استفاده مى شود كه از كار گروهى لذت برده و سرعت يادگيرى افراد تازه وارد هم به سرعت بالا ميبرند. درنتيجه هر كارگر آسوده خواهد بود كه در مواقع اضطرارى ديگر كارگرها به كمك او خواهند آمد.